Nafaka nedir?
Hukuki terim olarak nafaka bir kimsenin geçindirmekle, bakıp gözetmekle yükümlü bulunduğu kimseye ya da kimselere, mahkeme kararıyla verdiği aylıktır.
Türk Medeni Kanunu Kapsamında düzenlenen nafaka yasal olarak yakınlığı olan kişilere yapılan yardım ve katkıdır. Aynı zamanda nafaka, kanundan doğan bir borç türüdür.
Nafaka türleri?
Hukuk sistemimizde genel itibari ile dört çeşit nafaka türü öngörülmüştür. Nafaka sadece eş veya çocuklara değil yoksulluğa düşecek olan altsoy veya üstsoy için de geçerli olabilmektedir.
-
Tedbir Nafakası:
Boşanma davası açılmadan önce veya açıldıktan sonra herhangi bir eşin veya ergin olmayan çocukların (18 yaşından küçük çocuklar) geçinmesini sağlamak üzere hükmedilen nafaka türüdür. Boşanma davası açılırken talep edilen tedbir nafakasının hüküm ile yoksulluk nafakası olarak devamına karar verilmesi talep edilebilir.
-
İştirak Nafakası:
Boşanma davası neticesinde çocuğun velayeti kendisinde olmayan eş aleyhine çocuğun giderlerine katılmasını sağlamak üzere hükmedilen nafakadır.
-
Yoksulluk Nafakası:
Evliliğin boşanma kararı ile bitmesi nedeniyle yoksulluğa düşecek eş lehine, diğer eş aleyhine hükmedilen nafakadır. Kusura bağlı olarak hükmedilir.
-
Yardım Nafakası:
Yardım nafakasının boşanma davası veya evlilik ile bir ilişkisi yoktur. Bir kimsenin, yardım etmediği takdirde yoksulluğa düşecek olan altsoy ve üstsoyu ile kardeşlerine ödediği nafaka çeşididir.
Nafaka hangi durumlarda verilir, şartları?
Her bir nafaka türüne göre nafaka verile şartları değişmektedir. Yoksulluk nafakası daha az kusurlu olan ve evlilik sona erince yoksulluğa düşecek eşe verilmektedir. İştirak nafakası ise çocuk için ve velayeti almayan eş aleyhine hükmedilir.
Nafaka alacaklarının genel özellikleri?
- Kamu Düzeniyle İlişkili Olması: Nafaka, devletin güvenliği, kamu hizmetlerinin işleyişi, toplumsal huzur ve hukuk düzeninin korunması gibi kamu düzeni unsurlarıyla ilişkilidir. Bu nedenle, nafaka kararları mahkeme tarafından verilir ve karşı tarafın onayı aranmaz.
- Haczedilememesi: Nafaka alacakları, mahkeme kararıyla belirlenmişse haczedilemez. Amacı, muhtaç durumdaki kişinin temel ihtiyaçlarının karşılanması olduğu için, bu alacakların haczedilmesi söz konusu değildir. Ancak, mahkeme kararı olmaksızın oluşan nafaka alacakları kısmen haczedilebilir.
- Üçüncü Kişiye Devredilememesi: Nafaka alacakları kişiye özgü olduğu için üçüncü kişilere devredilemez. Ancak, borcun üçüncü kişiler tarafından ödenmesinde sakınca yoktur.
- Feragat Edilememesi: Gelecekteki nafaka alacaklarından feragat edilmesi kabul edilmez. Yalnızca vadesi gelmiş nafaka alacaklarından feragat edilebilir.
- Takas Edilememesi: Nafaka alacakları, Türk Borçlar Kanunu’nun 144. maddesine göre takas edilemez. Nafaka alacağının şahsi niteliği nedeniyle, alacaklının rızası olmadan borçlu tarafından takas işlemi gerçekleştirilemez.
- Rehin Tesis Edilememesi: Nafaka alacakları, devredilemez nitelikte oldukları için rehin edilemezler. Ancak, devredilebilir hale gelen nafaka alacakları rehin edilebilir.
- Miras Yoluyla İntikal Edilememesi: Nafaka alacakları, mirasçılara geçmez. Alacaklı ölürse, sadece ölüm anına kadar olan ve ödenmemiş nafaka alacakları talep edilebilir.
Nafaka neye göre belirlenir, nasıl hesaplanır?
Nafaka miktarı tamamen tarafların ekonomik durumlarına göre belirlenir. Dava açılması halinde mahkemece emniyet birimlerine müzekkere yazılarak tarafların sosyal ekonomik durum incelemesi yaptırılır. Tarafların taşınır, taşınmazları, kira durumu, varsa başka geliri ve borcu tek tek araştırılarak sonuca gidilmektedir.
Nafaka davası nasıl açılır?
Nafaka talebi boşanma davası ile yapılır. Bunun haricinde alınan nafaka varsa arttırılması ve azaltılması da talep edilebilir. Bu talepler için herhangi bir süre şartı söz konusu değildir.
Nafaka talebi yerleşim yerindeki aile mahkemesi tevzi bürosuna yapılacaktır.
Nafaka süresi, kaç yıl ödenir?
Yoksulluk nafakasının süresi net olarak belli olmayıp süresiz bilinmektedir. Bunun sebebi kanunda sona ereceği zamana ilişkin bir düzenlemenin olmamasıdır. Nafaka alacaklısının evlenmesi, işe girmesi, maddi imkansızlıktan kurtulması veya evli olmamasına rağmen birlikte yaşaması hallerinde son bulur. İştirak nafakası ise çocuğun ergin olması ile sona erer. Ancak nafakanın ne kadar süre ile ödeneceği mahkeme kararında belirtilerek bu belirsizlikte ortadan kaldırılabilir.
Nafaka ödenmezse ne olur?
Nafakanın süresinde ödenmemesi halinde icra takibi yapılabilir. Burada en kritik nokta ise nafaka alacağının ödenmemesi halinde tazyik hapsinin gündeme gelmesidir. Bu noktada ödemelerin düzenli ve banka yoluyla ödenmesi çok önemlidir.
Nafaka Artırım Davası
Nafaka artırım davası, boşanma davasından sonra ödenen nafaka miktarının değiştirilmesi için açılan bir dava türüdür. Taraflardan biri, maddi koşullarının değiştiğini veya yaşam maliyetlerinin arttığını iddia ederek nafaka miktarının arttırılması talebi ile mahkemeye başvurabilir.
Nafaka Artırım Davası Şartları
Nafaka artırım davası, mahkeme tarafından hükmedilen nafakanın, nafaka alacaklısının ihtiyaçlarını karşılamaya yetmemesi veya tarafların ekonomik durumlarında meydana gelen değişiklik sebebiyle açılan bir davadır. Bu dava, mahkeme tarafından hükmedilen nafakaların, ihtiyaçları karşılamaya yetmediği her durumda açılabilir. Davanın açılması için bir süre sınırı bulunmamaktadır.
- Nafaka artırım davası için kesinleşmiş nafaka kararı bulunması gerekmektedir.
- Mahkeme tarafından hükmedilen nafakanın, ihtiyaçları karşılamaya yetmemesi veya tarafların ekonomik durumlarında olağanüstü değişikliklerin olması gereklidir. Örneğin, paranın alım gücünün zaman içerisinde kaybolması veya ihtiyaçların esaslı olarak artmış olması gibi durumlar dava açılmasını mümkün kılar.
- Nafaka talep edilirken dürüstlük kuralına uygun hareket edilmelidir. Örneğin, boşanma kararının kesinleşmesinden hemen sonra dava açılması halinde olağan dışı nedenlerin ispat edilmesi gerekir.
Nafaka Artış Oranı
Nafaka, her yıl bir defa artar ve ilk artış, kararın kesinleşmesinden itibaren bir yıl sonra yapılır. Mahkeme tarafından nafaka artış oranı hakkında bir karar verilmişse, mahkeme kararındaki ifadelere bakmak önemlidir. Örneğin, “hükmedilen nafakanın her yıl ÜFE oranında artırılmasına” veya “hükmedilen nafakanın her yıl TÜFE oranında artırılmasına” veya “hükmedilen nafakanın her yıl on iki aylık ÜFE-TÜFE ortalaması oranında artırılmasına” karar verilebilir.
Nafaka Artış Oranı Hesaplama
Nafaka artış oranı, mahkeme ilamında belirlenen oran doğrultusunda hesaplanır. Mahkeme, nafakanın ÜFE oranında veya TÜFE oranında artırılmasına karar verebilir. Yıllık bazda ÜFE veya TÜFE oranını hesaplamak için aşağıdaki araçta gerekli yerleri doldurarak hesaplama yapabilirsiniz.
Kararı veren mahkeme kendiliğinden artması yönünde hüküm vermişse nafaka her sene bu orana göre artar. Böyle bir hüküm bulunmadığı takdirde nafaka kendiliğinden artmayacağı için dava açılması gereklidir.
Sıkça Sorular Sorular(SSS)
- Nafaka ne zaman sona erer?
İştirak nafakası çocuğun 18 yaşına gelmesi ile sona erer. Yoksulluk nafakası kendiliğinden sona ermez.
- Evlilik süresi nafakayı etkiler mi?
Hayır etkilemez.
- Çalışan kadın nafaka alır mı?
Nafaka ekonomik duruma göre verilir. Kadının çalışmaya başlaması ile ekonomik koşulları kendisini geçindirmeye yetiyorsa nafakanın kaldırılması talebi gündeme gelecektir.
- Nafaka davası ne kadar sürede sonuçlanır?
Basit yargılama usulüne tabi bu davalar boşanma davalarına göre daha kısa sürede sonuçlanmaktadır.
- Memur eşe nafaka verilir mi?
Memur eşin evlilik birliği içerisindeki ekonomik düzey ve refahının boşanma ile düşecek olması sebebiyle yoksulluk nafakasına hükmedilebilir.
- Aldatan eşe nafaka verilir mi?
Nafaka verilmesi eşin kusur durumuna göre değişecektir. Aldatan eş kusurlu olacağı için yoksulluk nafakasına hükmedilemeyecektir.
- Erkek eş nafaka alabilir mi?
İçeriğimizde de belirttiğimiz üzere nafaka boşanma ile geçim sıkıntısı çeken eşe verilir. Genellikle bu kadına veriliyormuş gibi değerlendirilse de boşanma ile ekonomik düzey ve refahı düşen eş de şartları varsa talep edebilecektir.
