İşçi Hakları: İş Yerinde Eşitlik İlkesinin Ve Ayrımcılık Yasağının İhlali
İş Kanunu madde 5 işçi hakları kapsamında işverene eşit davranma borcunu yüklemiştir. İşverenin eşit davranma borcunun iki yönü vardır. Bunlardan ilki ayrımcılık yasağına ilişkindir. Ayrımcılık yasağı kişilerin temel hak ve özgürlükleri ile ilgili ve ayrıca anayasadan kaynaklanmaktadır. İkincisi ise, ayni veya benzer durumda bulunan işçilere eşit davranmayı ifade eden eşit işlem yapma borcudur. Bu borç işverenin Borçlar Kanunu’ndan kaynaklanan yönetim hakkı ile de ilişkilidir.
Evrensel bir ilke olmakla birlikte işçi hakları kapsamında ayrımcılık yasağına göre iş ilişkisinde dil, ırk, renk, cinsiyet, engellilik, siyasal düşünce, felsefî inanç, din ve mezhep ve benzeri sebeplere dayalı ayrım yapılamaz.
İş hukukunda eşit davranma borcu ise; işverenin haklı nedenler bulunmaksızın işçiler arasında farklı davranmaması, haksız ayrımda bulunmaması ve keyfi davranışlardan kaçınması yükümlüğünü ifade eder. Eşit işlem yapma borcu ancak işçi işveren arasında iş ilişkisi kurulduktan sonra ortaya çıkabilecek bir borçtur. İşveren iş sözleşmesinin türüne, çalışma süresine, biyolojik veya işin niteliğine ilişkin sebepler zorunlu kılmadıkça cinsiyet veya gebelik nedeniyle doğrudan veya dolaylı farklı işlem yapamaz. Aynı veya eşit değerde bir iş için cinsiyet nedeniyle daha düşük ücret kararlaştırılamaz.
İşçi Hakları: Eşitlik İlkesinin Ve Ayrımcılık Yasağının İhlali Halinde Başvurulabilecek Yollar:
- 4857 sayılı İş Kanunu m. 5’e göre işçi, ayrımcılık tazminatı adı altında 4 aylık ücreti tutarında tazminat talebinde bulunabilir. Ek olarak işçi burada yoksun bırakıldığı haklarını da talep edebilir. İş sözleşmesi haksız şekilde feshedilmiş ise yoksun kaldığı kıdem, ihbar ve diğer işçilik alacaklarını da talep edebilir.
- 6701 sayılı kanun kapsamında Türkiye İnsan Hakları ve Eşitlik Kurumuna başvurulabilir. Kuruma başvuru, ayrımcılığı yapan kişiye bu uygulamasına son vermesi talebinin reddi veya talebi yaptıktan sonra 30 gün beklendikten sonra başvurulması koşuluna bağlanmıştır. Ancak telafisi güç ve imkansız zararların doğması ihtimali bulunması halinde bu süre aranmaz. Kurum, başvuru sonucu ayrımcılık yasağını ihlal eden kişi ve kurumlar hakkında idari para cezası uygulamaktadır.
- Yine 4857 sayılı Kanunu m. 99 kapsamında işçi şikayeti kapsamında ya da tespit edilmesi durumunda idare (Türkiye İş Kurumu- İŞKUR) tarafından ayrımcılık yasağına ve eşit davranma borcuna aykırı davranan işveren hakkında her işçi için idari para cezası kesilir.
- Son olarak Nefret ve Ayrımcılık suçu kapsamında emniyet birimlerine ve savcılıklara başvurarak şikayet hakkınızı kullanabilirsiniz. Ayrımcılık yasağına aykırılığın cezası Türk Ceza Kanunu madde 122 düzenlenmiştir. Bu suç şikayete bağlı bir suç olmayıp bu suçu işleyen kişi bir yıldan üç yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır.
