Ölüm ile birlikte evlilik birliği sona ererken sağ kalan eş de vefat eden eşin yasal mirasçısı sıfatını kazanmakta olup sağ kalan eşin miras payı birlikte mirasçı olduğu zümreye göre belirlenmektedir. Aşağıda bu durumu açıklayalım.
Hukukumuzda miras zümre(derece) sistemi ile paylaştırılmaktadır. Üç dereceli sistemimizde miras bırakanın altsoyu 1. zümreyi, üstsoyu ve kardeşleri 2.zümreyi, yansoyu ve kuzenler de 3. zümreyi oluşturur. Ancak eş herhangi bir zümreye tabii olmadığı gibi kan hısımlığına dayanan bir mirasçı da değildir. Yalnız sağ kalan eş kanunen hangi zümrenin mirasçılık hakkı var ise o zümreyle birlikte yasal mirasçı olacaktır. Yani eşe ait pay, bu zümre ile kanunen belirlenen payı oranına göre belirlenir.
Eşin miras payı ile ilgili kanunu düzenleme nedir?
Türk Medeni Kanunu madde 499’a göre sağ kalan eş, birlikte bulunduğu zümreye göre mirasbırakana aşağıdaki oranlarda mirasçı olur:
1. Mirasbırakanın altsoyu ile birlikte mirasçı olursa, mirasın dörtte biri,
2. Mirasbırakanın ana ve baba zümresi ile birlikte mirasçı olursa, mirasın yarısı,
3. Mirasbırakanın büyük ana ve büyük babaları ve onların çocukları ile birlikte mirasçı olursa, mirasın dörtte üçü, bunlar da yoksa mirasın tamamı eşe kalır.
Yani eşin miras payı beraber mirasçı olduğu zümre ile belirtilen miktardadır. Örnek verecek olursak eş altsoy yani çoçukla beraber mirasçı olursa mirasın dörtte birine hak kazanır.
Evlilik birliğinin ölümle sona ermesi halinde ne olur?
Evlilik birliğinin ölümle sona ermesi halinde, eşler arasındaki mal rejimi de sona ermektedir. Hukukumuzda yasal mal rejimi edinilmiş mallara katılma rejimi olduğundan buna göre evlilik birliğinin devamı süresince, elde edinilmiş malların yarısı üzerinde diğer eşin alacak hakkı bulunmaktadır. Sağ kalan eş, aynı zamanda vefat eden eşin yasal mirasçısı olduğundan terekenin paylaşılmasından önce sağ kalan eşin katılma alacağı çıkarıldıktan sonra kalan net tereke mirasçılar arasında paylaştırılacaktır.
Burada pay önce aile hukuku hükümlerine göre belirlendikten sonra kalan miras tüm mirasçılara paylaştırılır. Elbette eş aile hukukundan doğan alacaklarını aldıktan sonra miras hukukundan doğan alacaklara da sahip olacaktır. Bu husus çoğu kez göz önünde bulundurulmadığından eşin payı için avukat yardımı faydalı olacaktır.
Av. Havva KÜLÜĞ
