Adli para cezası ve idari para cezası birbirinden farklı sonuçları olan ve her ikisi de farklı kanunlarda düzenlenmiş konulardır. Öncelikle adli akabinde idari para cezalarına değineceğiz.
Adli para cezaları:
Türk Ceza Kamumu madde 52 de “Adlî para cezası, beş günden az ve kanunda aksine hüküm bulunmayan
hallerde yediyüzotuz günden fazla olmamak üzere belirlenen tam gün sayısının, bir gün
karşılığı olarak takdir edilen miktar ile çarpılması suretiyle hesaplanan meblağın hükümlü
tarafından Devlet Hazinesine ödenmesinden ibarettir.” şeklinde düzenlenmiştir. Buna göre de adli bu cezalar suç işlenmesi halinde ceza mahkemelerinde yapılan yargılama sonucu doğrudan veya seçenek yaptırım olarak hükmedilebilecek cezalardır. Yine hapis cezası adli para cezasına çevrilebilir ve hapis cezasının yanında da adli para cezasına hükmedilebilir. Tüm bu hususlar genelde hakimin takdirindedir.
Hükmedilecek adli para cezasının durumu suçun kasten ya da taksirli olarak işlenmiş olmasına bağlı olarak da değişecektir. Adli para cezası söz konusu suç düzenlenirken belirlenen cezanın alt ve üst sınırları dikkate alınarak belirlenir. Ayrıca verilen hapis cezası da adli para cezasına çevrilebileceği için bu durumda detaylar için danışmanlık alınması elzemdir.
Adli para cezasının miktarı ne kadardır?
Adli para cezasının miktarı TCK madde 52/2 fıkrada düzenlenmiştir. Buna göre en az yüz ve en fazla beşyüz Türk Lirası olan bir gün karşılığı adlî para cezasının miktarı, kişinin ekonomik ve diğer şahsi halleri göz önünde bulundurularak takdir edilir. Hakim, ekonomik ve şahsi hallerini göz önünde bulundurarak, kişiye adlî para cezasını ödemesi için hükmün kesinleşme tarihinden itibaren bir yıldan fazla olmamak üzere
mehil verebileceği gibi, bu cezanın belirli taksitler halinde ödenmesine de karar verebilir.
Taksit süresi iki yılı geçemez ve taksit miktarı dörtten az olamaz.
Adli para cezası ertelenir mi?
Adli para cezaları ertelenemez çünkü TCK’ da ancak hapis cezalarının ertelenebileceği düzenlenmiştir. Yalnız adli para cezaları şartları oluşmuş ise hükmün açıklanması geriye bırakılarak denetime tabi tutulabilir. Hapis cezasından çevrilen adli para cezaları hakkında hükmün açıklanmasının geri bırakılması kararı verilemez.
Adli para cezasını ne zaman ödeyeceğim?
Hükümlüye cezası kesinleştikten sonra adli para cezasının ödenmesi için ödeme emri tebliğ edilir. Gelen bu ödeme emri ile en yakın adliyeye giderek vezneye ödeme yapılabilecektir. Bunun üzerine adli para cezasının ödemesi yapılmazsa ve kamuya yararlı işte çalışma tedbiri süresi içinde kabul edilmezse; hükümlüye verilen para cezasının ödenmeyen kısmı hapis cezasına çevrilir. Hükümlü, hapse çevrilen para cezasını ödeyerek her zaman hapis cezasından kurtulabilir. Ayrıca 18 yaşından küçük çocuklara verilen adli para cezası ödenmese bile hapse çevrilemez.
İdari para cezaları:
Devletin idari kurumları tarafından verilen para cezalarıdır. Trafik cezaları, sosyal mesafe ihlali cezaları, SGK tarafından işverene kesilen cezalar, yoklama kaçağı cezaları, imar kirliliği nedeniyle kesilen cezalar ve Kişisel Verileri Koruma kanunu kapsamındaki cezalar idari para cezalarına örnektir. Bu cezalar her konu bakımından ayrı ayrı kendi kanun ve yönetmeliği ile belirlenmiştir. İdari para cezalarına ilişkin genel düzenleme Kabahatler kanunu ile yapılmıştır. Ancak izah edildiği üzere içerdiği konuya ilişkin kanun veya yönetmelik varsa oraya bakılması gerekecektir.
İdari para cezası ödenmediğinde borçlunun hapse girmesi gibi bir durum söz konusu olmaz yalnızca icra işlemleri yapılabilir. Kaldı ki kişi bir taraftan idari para cezasını erken öderken diğer taraftan süreyi kaçırmamışsa cezaya itiraz edebilir. Cezanın erken ödenmesi cezaya itiraz edilmesine engel değildir. Ancak, ödemenin itiraz edilmeden önce yapılmış olması gerekir. İtiraz edildikten sonra yapılan ödemelerde indirim uygulanmaz.
İdari para cezasına itiraz edebilir miyim?
Kabahatler Kanunu’nun 27. maddesine göre idari para cezalarına karşı Sulh Ceza Hakimliği’ne itiraz edilebilir. Ancak burada da konunun farklı bir kanundan kaynaklanması halinde itiraz mercii değişiklik gösterebilecektir. Örneğin trafik para cezasına karşı itiraz yeri Sulh Ceza Hakimliği’dir. Ancak cezayla birlikte trafikten men kararı varsa trafikten men kararı için İdare Mahkemesine başvurulması gerekebilecektir.
İdari para cezalarına itiraz süresi nedir?
İdari para cezasına itiraz süresi, genel olarak 5326 sayılı Kabahatler Kanunu’nun 27. maddesine göre 15 gündür. İtiraz süresi idari para cezasının ilgili kişiye tebliğinden, yani para cezasına dair yaptırım kararının eline ulaşmasından itibaren başlar. İdari para cezası, cezanın muhatabı olan kişiye gönderildiğinde bu cezaya itiraz süresinin ve itiraz merciinin gösterilmesi gerekir. Yine burada da idari para cezasının hangi kanundan kaynaklandığı önem arz edecektir.
İdari para cezası nereye ödenir?
İdari para cezaları, genel olarak mal müdürlüklerine ödenir. Ancak artık artık birçok idari para cezası bankalara ve PTT’ye ödenebilmektedir. Şunu da belirtmek gerekir ki, bazı kurumların verdiği idari para cezaları, cezayı veren kurum tarafından tarafından tahsil edilmektedir.
İdari para cezasının peşin ödenmesi halinde, cezanın 1/4’ü oranında indirim yapılmaktadır. Erken ödeme yaparak indirimden yararlanmak isteyen kişi, cezanın kendisine tebliğinden itibaren 15 gün içinde cezayı ödemelidir.
İdari para cezası sabıka kaydına işler mi?
İdari para cezası, adli sicil kaydına yani sabıka kaydına işlemez. Adli sicil kaydı yalnızca işlenen suçlara ilişkin tutulmakta olup idari para cezaları kabahat niteliğindeki suçlar olup bu sicile kaydedilmez.
İdari para cezası sonucunda hak kaybına uğramamak amacıyla her ne suretle öğrenilirse öğrenilsin hemen yüksek miktarda ise ve yanında başka bir yaptırım uygulanmışsa idare mahkemesine de başvurulması gerekebilir. Bu durumda idare hukundaki süreler devreye girebileceği için avukatınıza danışmanız önerilir.
Av. Havva KÜLÜĞ
