İçeriğimizde saklı pay nedir konusuna değinmeden önce mirastan çıkarmanın ne olduğuna bakalım. Kişilerin yakınları ile sorunlar yaşayıp husumetli hale gelmeleri mümkündür. Böyle bir durumda eğer husumetli olunan kişi mirasçı ise mirasbırakan o kişiyi mirastan çıkarma yolunu seçebilmektedir Halk arasında bu müessese evlatlıktan red şeklinde de bilinmektedir.
Ancak, sanılanın aksine Türk hukuk sisteminde ebeveynlere çocuklarını evlatlıktan reddetme hakkı tanınmamıştır. Teknik ve teorik olarak evlatlıktan ret değil mirastan çıkarma (ıskat) vardır.
Kimler mirastan çıkarılabilir?
Mirasçılıktan çıkarma(ıskat) hakkı ile miras bırakana, yapacağı ölüme bağlı tasarrufla, saklı pay sahibi mirasçısının mirasından pay almasını engelleyebilme imkânı verilmiştir. Yani mirastan çıkarma, miras bırakanın yapacağı bir vasiyetname ile saklı paylı mirasçısını mirasından mahrum etmesidir. Mirastan çıkarmanın yalnızca saklı paylı mirasçılar için bir etkisi vardır. Miras bırakan saklı payı olmayan mirasçıların miras payı hakkında dilediği gibi tasarruf edebilir.
Saklı pay nedir?
Saklı pay mirasbırakanın mirası üzerinde ölüme bağlı tasarruf hakkını kısıtlayan ve mirasçılara her halükarda belli oranlarda mirastan pay almalarını sağlayan hukuki güvencedir. Mirasbırakanın hiçbir şekilde müdahale edemeyeceği, üzerinde tasarruf edemeyeceği şekilde bir miras hakkına sahip olan mirasçılara ise saklı pay sahibi mirasçı denilmektedir.
Saklı paylı mirasçılar miras bırakanın eşi, çocukları, anne ve babasıdır.
Saklı pay nasıl hesaplanır?
Saklı pay yasal miras payının belirli bir oranıdır. Miras bırakan (muris) bu oranlar üzerinde tasarruf edemez. Saklı pay sahibi mirasçının saklı pay üzerindeki miras hakkı hiçbir şekilde ortadan kaldırılamaz.
Miras hukukunda saklı pay nedir, nasıl hesaplanır yasal miras payı üzerinden hesaplanır. SAklı pay oranları TMK madde 506’da düzenlenmiştir. Buna göre saklı paylar;
1. Altsoy için yasal miras payının yarısı,
2. Ana ve babadan her biri için yasal miras payının dörtte biri,
4. Sağ kalan eş için, altsoy veya ana ve baba zümresiyle birlikte mirasçı olması hâlinde
yasal miras payının tamamı, diğer hâllerde yasal miras payının dörtte üçü
olarak düzenlenmiştir.
Mirastan çıkarmanın türleri:
Yeniden konumuza dönecek olursak mirastan ıskat 4721 sayılı Türk Medeni Kanunu’nun 510-513. maddeleri arasında düzenlenmiş ve buna göre iki türlüdür. Bunlardan ilki cezai ıskat, ikincisi koruyucu ıskattır.
Cezai ıskat mirasçı, mirasbırakana ve yakınlarına karşı ağır bir suç işlemiş ya da aile hukukundan doğan sadakat, bakım, gözetim ve yardım gibi yükümlülüklerini ihlal etmişse yapılabilecektir. Elbette aile bağlarını koparıcı nitelikte bir suç işlenmiş ya da ihlal gerçekleşmiş olmalıdır.
Koruyucu ıskatta ise borç ödemeden aciz olma sebebiyle mirasçılıktan çıkarma yapılır. Mirasbırakan, burada mirasçının ölümden sonra borçlardan sorumlu tutulmamasını sağlamayı amaçlamaktadır.
Mirastan çıkarmanın sonuçları?
Mirasçılıktan çıkarılma ile mirasçının, mirasçı olma sıfatı sona erer. Bu kimse mirastan pay alamaz ve tenkis davası da açamaz. Mirasçılıktan çıkarılan kişi mirasbırakanın ölümünden sonraki borçlarından da sorumlu olmayacaktır.
Miras bırakan başka türlü tasarrufta bulunmadıkça mirasçılıktan çıkarılan kimsenin miras payı, mirastan çıkarılan kimse ölmüş gibi, mirasçılıktan çıkarılanın varsa çocuklarına yoksa miras bırakanın yasal mirasçılarına kalır.
Mirastan çıkaran, saklı pay mirasçısını hangi sebeple mirasçılıktan çıkardığını açık şekilde belirtmelidir. Kanun’un ilgili hükümlerine uygunluk arz eden herhangi bir gerekçe sunulmaksızın bir gazeteye verilen ilân ya da kamuoyuna yapılan duyuru ile mirastan çıkarma mümkün değildir.
Elbette mirastan çıkarılan mirasçı, çıkarmanın iptalini talep edebilir. Ayrıca mirastan çıkarma, mirastan yoksunluk ve mirasın reddi ile de karıştırılmamalıdır.
Av. Havva KÜLÜĞ
